Sur la granda pasaĝervaporŝipo, kiu estis ekveturonta je noktomezo el Novjorko al Bonaero, regis la
kutima lasthora okupiteco kaj moviĝado. Gastoj el la lando senorde interpuŝiĝis, por adiaŭi siajn amikojn,
telegrafistoj kun rektaj kaskedoj kriis nomojn vokante tra la salonego, kofroj kaj floroj estis tiritaj, infanoj kuris
scivolemaj soren kaj soben, dum la orkestro seninterrompe ludis sur la supra ferdeko. Mi babilis kun konatulo iom
flanke de tiu tumulto sur la promenoferdeko, kiam apud ni du- au tri-foje forte fulmis lumo, montrante ke iu
eminentulo estis rapide intervjuata kaj fotata de ĵurnalistoj tuj antaŭ forveturo. Mia amiko rigardis kaj ridetis: «Vi
havas raran birdon surŝipe, sinjoron Ĉentovic.» Kaj ĉar mi evidente montris iom senkomprenan vizaĝon al tiu
sciigo, li aldonis klarige: «Mirko Ĉentovic, la monda ŝakmajstro. Li trakuris tutan Usonon de oriento ĝis okcidento
ludante turnirojn kaj forveturas nun al novaj triumfoj en Argentino.»
Fakte mi nun memoris tiun junan mondĉampionon kaj kune iajn apartaĵojn rilatajn al lia fulmrapida kariero; mia amiko, atentema gazetleganto kiel mi, povis kompletigi tion per tuta aro da anekdotoj. Ĉentovic subite ekstaris de ĉirkaŭ unu jaro inter la plej elstaraj ŝakmajstroj kiaj Aljeĥin', Capablanka, Tartakover, Lasker, Bogoljubov. Depost la apero de la deksep-jara mirindulo Rzecewski en la 1922-a ŝakturniro en Novjorko, neniam la subita apero de tute nekonata ulo en la faman gildon kaŭzis tian sensacion. Ĉar la intelektaj kapabloj de Ĉentovic neniel ebligis antaŭdiri tian brilegan karieron. Baldaŭ eksciiĝis la sekreto, ke tiu ŝakmajstro tute ne kapablas en sia privata vivo skribi eĉ unu frazon en kiu ajn lingvo sen ortografiaj eraroj, kaj kiel moke kaj kolere eldiris unu el liaj incititaj kolegoj: «Lia malklereco estas same universala en ĉiuj kampoj.» Filo de mizerega jugoslava danuba barĝisto, kies etega barĝo estis sinkigita iun nokton de grenobarĝego, li kiam dekdujara, post la forpaso de sia patro, estis eligita el mizero de la kompatema pastro de forgesita vilaĝo, kiu honeste penis kompensi per hejmaj taskoj tion, kion ne sukcesis lerni la kvieta apatia larĝfronta knabo en la vilaĝa lernejo.
Sed ĉiuj penoj restis vanaj. Mirko daŭre fremde gapis al la jam centfoje klarigitaj literoj: ankaŭ por la plej simplaj lecionoj mankis al lia malrapide laboranta cerbo ĉiu firma forto. Kiam li devis kalkuli, kiam dekkvar-jara li ankoraŭ bezonis helpi sin de siaj fingroj, kaj legi libron aŭ gazeton signifis por la duone kreskinta knabo ankoraŭ kroman klopodon. Tamen oni neniel povis konsideri Mirkon malbonvola aŭ malobeema. Li diligente faris tion kion oni petis de li, portis akvon, dishakis brullignon, kunlaboris en la kampoj, ordigis la kuirejon kaj zorge plenumis kun incita malrapideco ĉiujn petitajn servojn. Kio plej incitis la bonkoran pastron ĉe la malmolkapa knabo estis lia plena malpartoprenemo. Li nenion faris sen aparta peto, faris neniun demandon, neniam kunludis kun aliaj buboj kaj neniam trovis per si mem iun okupon, tiom longe kiam oni ne klare ordonis al li; ekkiam Mirko estis finplenuminta la dommastrumajn taskojn, li eksidis senmova en la ĉambro kun tia malplena rigardo kia tiu de ŝafoj en paŝtejo, tute ne interesiĝante pri tio kio okazas ĉirkaŭ li. Kiam vespere la pastro, fumante longan kamparan pipon, ludis siajn kutimajn tri ŝakpartiojn kun la ĝendarma suboficiro, la blondfaska knabo silente sidis apude kaj gapis sub siaj pezaj brovoj, ŝajne duondorma kaj indiferenta al la kvadratigita tabulo.
En iu vintra vespero, dum ambaŭ kunludantoj enprofundiĝis en sia taga partio, sonoris el la vilaĝstrato, la sonoriloj de alproksimiganta sledo pli kaj pli rapide. Kamparano kun neĝokovrita kaskedo ensaltis haste: lia patrino estis mortonta, la pastro urĝiĝu por akurate fari al ŝi lastajn benojn. Senhezite la pastro sekvis lin. La ĝendarma suboficiro, ne fintrinkinte sian glason da biero, ekbruligis novan pipon por foriro kaj pretiĝis eniĝi en siajn pezajn stangbotojn, kiam li rimarkis, kiel seninterrompe la rigardo de Mirko restis fiksita al la ŝaktabulo kun la komencita partio.
- Nu, ĉu vi volas finludi ĝin ? li serĉe diris kvazaŭ certa ke la duondormanta knabo ne komprenas kiel ĝuste movi eĉ unu el la pecoj sur la tabulo. La knabo gapis timigite, kapjesis kaj eksidis en la loko de la pastro. Post dekkvar movoj la ĝendarma suboficiro estis venkita kaj devis konfesi ke neniel lian malvenkon kaŭzis erara aŭ malĝusta movo. La dua partio finiĝis same.
«Je la azeno de Bileamo!» ekkriis mirigite la pastro je sia reveno, klarigante al la ĝendarma oficiro kiu ne tre bone konas la biblion, ke de dumil jaroj ne okazis tia miraklo ke mutulo subite estis eltrovinta la lingvon de la prudento. Malgraŭ la malfrua horo la pastro ne povis deteni sin defii sian duonanalfabetan helpanton por ŝakbatalo. Mirko facile venkis ankaŭ lin. Li ludis diligente, malrapide, seninterrompe, neniam levante sian larĝan klinitan frunton de la ludtabulo. Sed li ludis kun nediskutebla certeco; nek la ĝendarma suboficiro nek la pastro kapablis venki lin eĉ unu fojon en la sekvantaj tagoj. La pastro, pli sperta tiukampe ol iu ajn, taksi la malkapablojn de sia lernanto, estis vere scivola kiel tiu unuflanka aparta talento eltenus pli severan provadon. Post kiam li tondigis de la vilaĝa frizisto la malordajn pajloblondajn harojn de Mirko, por igi lin iom prezentebla, li kunvenigis la knabon sur sia sledo al la najbara urbeto kie li konis en kafejo de la ĉefplaco angulon kun fanatikaj ŝakludantoj, kiujn li mem kiel sciate ne povis supervenki. Ekestis en la sidantaj rondoj ne malgranda miro, kiam la pastro antaŭenŝovis la dekkvinjaran pajloblondan kaj ruĝvangan knabon kun ties interne turnita ŝafpelto kaj pezaj altaj stangobotoj en la kafejan salonegon, en kiu la knabo plu staris kun okuloj honte mallevitaj al angulo, ĝis oni lin invitis al iu ŝaktablo. En la unua partio Mirko estis venkita, ĉar la pastro neniam montris al li la tiel nomatan sicilian ludmalfermon. En la dua partio li atingis paton kun la plej bona ludanto. Ek de la tria kaj kvara li venkis ĉiujn unu post la alia.
Nun okazas en iu malgranda jugoslava provinca urbo tre malofta evento; tiel la unua apero de tiu kampara ĉampiono estis tuj rimarkita de la kolektiĝintaj eminentuloj de la urbo. Unuanime estis decidite, ke la mirinda knabo nepre restu en la urbo en la venontaj tagoj por ke oni kunvenigu la aliajn anojn de la ŝakklubo kaj precipe informu en lia kastelo la maljunan grafon Simĉic, ŝakfanatikulon. La pastro kiu rigardis al sia flegato kun tute nova
