Zamenhof (Drezen)/II/Lingva unueco de esperantistoj
de esperantistoj
En sia kongresparolado dum la j. 1908 (Dresden) Zamenhof diris:
«En la unua tempo, vidante ke nia afero progresas tre malrapide kaj malfacile, multaj esperantistoj pensis, ke la kaŭzo de tio kuŝas en nia lingvo mem, ke, se ni nur ŝanĝos tiun aŭ alian detalon, la mondo tuj venos al ni en granda amaso».
Tiuj pensoj kondukis esperanton al la periodo de reformo-proponoj de la j. 1894.
Tamen la plejmulto de esperantistoj trovis la proponitajn reformojn — senutilaj aŭ nenecesaj (vidu p. 38).
Nur «kelkaj tre malmultaj malkontentuloj forlasis esperanton kaj kune kun kelkaj ne esperantistoj, kiuj rigardis sin kiel plej kompetentaj en la afero de Lingvo Internacia, komencis inter si ĝis nun ankoraŭ ne finiĝintan kaj neniam finiĝontan diskutadon pri diversaj lingvaj detaloj...». Zamenhof prave nomis tiun diskutadon «neniam finiĝonta» ĉar finon al tia teoria diskutado povus doni nur praktika kolektiva uzado kaj eksperimentado. Kaj la sola bazo por tia eksperimentado — praktike uzantaj la lingvon esperantistoj — restis ekster atingopovo de tiuj reformistoj kaj projektistoj.
En la sama parolado Zamenhof konstatis:
«De la tempo, kiam la esperantistoj ĉesis paroli pri reformoj, komenciĝis por esperanto periodo ĉiam pli kaj pli brilanta. En la komenco, sub premo de tre grandaj malhelpoj eksteraj ni progresadis tre malrapide kaj malfacile».
Poste la progresado fariĝis pli rapida. Tamen ankoraŭ ne venis la tempo, por ke iuj registaraj aŭ sciencaj aŭtoritatoj intervenu kaj decidu pri la reformoj en la lingvo. Kaj la reformoj, kiujn pridiskutus kaj pri kiuj decidus la esperantistaro mem, kaŭzus nur danĝerajn skismojn en la movado.
Tial Zamenhof rifuzis intertrakton pri reformoj kun ne sufiĉe aŭtoritata «Delegitaro por akcepto de Lingvo Internacia» kaj en sia «Cirkulera letero al ĉiuj esperantistoj» la 18—1—1908 li skribis:
«Nun kiam ni estas ankaraŭ tro malfortaj ni povas atingi nian celon nur per severa disciplino kaj per absoluta unueco».
Tiu disciplino estis despli necesa, ĉar:
«Lingvoj naturaj kreskas tute trankvile, ĉar kun tia lingvo neniu kuraĝos fari iajn eksperimentojn aŭ fleksi ĝin laŭ sia gusto, sed pri lingvo artefarita ĉiu opinias, ke li havas rajton, povas aŭ eĉ devas direkti la sorton de la lingvo laŭ sia kompreno».[1]
Do necesis disciplino, unueco same en la lingvo-uzado, kiel ankaŭ en la kompreno pri la vojoj de lingvo-evoluo.
Zamenhof ĉiam substrekis kaj ĉiel defendadis la plej gravajn por internacilingva movado premisojn de libera evoluo kaj de praktika uzo kaj eksperimentado.
Piednotoj
redakti- ↑ Kongresa parolado dum la VIII Universala kongreso en Krakow (1912).