Maria/Ĉapitro XXIII
Carlos kaj mi prezentiĝis** en la manĝejo. La seĝoj estis distribuitaj tiel: prezidis mia patro la tablon; maldekstre de li ĵus sidiĝis mia patrino; dekstre don Jeronimo, kiu defaldis**** la buŝtukon sen interrompi la pesan** historion pri tiu pledo** kiu pro bienlimoj li subtenis kun don Ignacio; sekve de tiu de mia patrino estis neokupata seĝo kaj alia flanke de sinjoro de M…; post tiuj ĉi, u u fronte al la alia, troviĝis Maria kaj Emma, kaj poste la infanoj.
Korespondis al mi signali al Carlos kiu el la neokupataj seĝoj li devus okupi. Kiam mi estis montranta ĝin, Maria, sen rigardi min, apogis sian manon ennla seĝo kiun ŝi havis apude, kiel ŝi kutimis fari por indiki al mi, se ke la aliaj komprenu, ke mi povis esti proksime de ŝi. Dubante eble esti komprenata, ŝi tuj serĉis miajn okulojn kun ŝiaj, kies lingvo en tiaj okazioj estis al mi familiara. Tamen, mi ofertis al Carlos la seĝon kiun ŝi ofertis al mi, kaj mi sidiĝis apud Emma.
Mirakle don jeronimo metis finan punkton al sia konkluda pledo kiun li presentis en la juĝejo la pasintan tagon, kaj turnante al mi, diris:***
—Ke al vi kostis laboro inrerrompi viajn prelegojn. Pri ĉio devis pritrakti: pri bonaj memoroaĵoj de la pasintaĵo***, pri kelkaj najbaroj kiujn ni havis en Bogoto… pri projektoj por la estonteco… Normale***. Ne estas kiel revidi amatan kundisĉiplon. Mi devis forgesi ke vi deziris vidi unu la alian. Ne akuzu vi al Carlos** pro tiom da prokrasto, ĉar li estis kapabla eĉ proponi al mi veni sola.
Mi manifestis al don Jeronimo ke mi ne npovis pardoni al li ke li malpermesis al mi tiomlonge la plezuron vidi lin kaj Carlos-on’ kaj ke tamen, mi estus multe malpli rankorema se la ĉeesto de ili ĉe ni estus longa. Al tio li respondis, kun la buŝo ne tiel malplena kiel oni povus deziri, kaj rigardante min deflanke dum li trinkis buŝplenos da ĉokolado.***
—Tio estas malfacila ĉar morgaŭ komenciĝas la datas**** de salo.
Post momento de paŭzo, dum kiu ridetis mia patrino nepercepteble, li daŭrigis:
—Kaj ne estas solvo: se mi ne estas tie, devas iri tiu ĉi.
—Ni havas multon por fari —apunto*** Carlos kun kekke da suficiencia**** de viro de negocoj***, kiun al li devis ŝajni oportuna sciante ke ĉasi kaj studi estis miaj ordinaraj okupoj.
Maria, resentida*** eble kun mi, forevitis rigardi min, Ŝi estis bela pli lo neniam, tiel leĝere pala. Portis ŝi vestaĵon de gasa***** nigra abunde*** disgutata de bluaj vinberetoj, kies jupo, falante en multegaj faldoj, susuris kiam ŝi paŝis tiel malrapide**** kiel la ventetoj de la nokto en la rozujoj de mia fenestro. Ŝi havis al bruston kovrita de travidebla panoleta**** de la samo koloro de la robo****, kiun ŝi ŝajnis ne kuraĝi tuŝi nek la bazon** de ŝia gorĝo de vizaĝo de azucena***; pendanta de tiu ĉi, en ŝnuro de nigra hararo, brilis kruceton de diamantoj; la hararo, dividita en du harplektaĵoj de abundaj guedejas***. Akultis duone la tempiojn kaj ondumis** en ŝia dorso.
La konversacio fariĝis ĝenerala; kaj ia fratino demandis al ,mi preskaŭ sekrete kial mi preferis tiun seĝon, Mi respondis kun «tiel devas esti» kiu ne kontentigis ŝin: ŝi rigardis min mire kaj poste serĉis vane la okulojn de Maria: ili estis tenace** vualitaj de la pappebroj de koloro** raso-perlo.
Leviĝinte la manteloj, oni faris la kutiman preĝon. Nia patrino invitis nin pasi al la salono: don Jeronimo kaj mia patro restis en la tablo parolantaj pri siaj entreprenoj de kampo.
Mi prezentis al Carlos la gitaron de miaj fratinoj, ĉar mi sciis ke li lidis sufiĉe bone tiun instrumenton. Post kelkaj insistoj li akceptis ludi ion. Li demandis al Emma kaj al Maria, dum li agordis, sĉu ili estis emaj danci***; kaj kie li direktis sin partikulare al la lasta, ŝi respondis ke ŝi neniam estis dancinta.
Li turnis al mi, kiu revenis en tiu momento de mia ĉambro, dirante al mi:
—Viro! Ĉu estas eble?
—Kio?
—Ke vi ne donis kelkajn lecionojn pri danco al via fratino kaj la via kuzino. Mi ne kredis vin tiel egoisman***. Aŭ estas ke Matilde trudis vin ke vi ne ĝeneraligu ŝiajn konojn?
—Ŝi fidis je viaj por fari de Kaŭko paradizon de dancistoj —mi respondis al li.
—Je miaj? Vi devigas min konfesi al la fraŭlinoj ke mi estus profitinta pli, se vi ne estus ĉeestinta ricevi lecionojn samtempe kiel mi.
—Sed tio konsistis en ke ŝi havis esperon kontentigi vin la pasintan decembron ĉar ŝi esperis vidi vin en la unua balo kiun oni donis en Ĉapinero.
La gitaro estis agordata kaj Carlos ludis kontradancan***** kiuj li kaj mi havis motivojn ne forgesi.***
—Kion memorigas al vi tiu ĉi muzikajzo?*** —demandis al mi metante la gitaron perpendikulare sur la genuoj.
—Multajn aferoj, kvankam neniu partikulare.
—Neniu? Kaj tiu afero ridig-serioza kiu okazis inter ni ambaŭ, en la domo de la sinorino…?
—ha!, jes; mi jam rememoras.
—Temis —li diris— pri evitigi malmonan momenton al nia puntilosa*** instruistino: vi estis danconta kun ŝi, kaj mi…
—Temis pri scii kiu el niaj paroj devis poner*** la kontradanza*****.
—Kaj vi devas konfesi al mi ke mi triumfis, ĉar mi cedis al vi mian vicon —kontraŭdiris Carlos ridante.
—Mi havis al fortunon ne esti en devigo insisti. Bonvolu kanti.
Dum la dialogo daŭris, Maria, kiu okupis kun mia fratino la sofon en kies fronto**** estis Carlos kaj mi, fiksis dummomento la rigardon en mia interlocutor***, por tuj noti tion kio por ŝi estis evidenta, ke mi estis ĝenata; kaj ŝi ŝajnigis distriĝi en laĉi sur la sino la buklojn de la ekstremoj de siaj harplektaĵoj.
Insistis mia patrino ke Carlos kantu. Li entono*** kun voĉo plen kaj sonora kanton laŭmoda de tiuj tagoj, kiu komencis tiel:
Marcha contento al campo el adalid.
La raŭka son’ de l’ milita korno
Vokis eble al la sanga batal’
Kaj inter la murmur’ de militema pomp’
Marŝis kontenta al batalkamp’ la hero’.
Kiam Carlos finis sian trovon***, li petegis al mia fratino kaj Maria ke ili ankaŭ kantu. Tiu ĉi ŝajnes ne aŭdi pri kio temis.
Ĉu Carlos malkovris mian amon, diris mi al mi, kaj kontenta pro tio li paroligis min tiel? Mi konvinkiĝis poste ke mi misjuĝis lin, ke se li estis kapabla fari leĝeraĵoj, li neniam farus malicaĵon.
Emma estis preta. Alproksimiĝante al Maria, diris al ŝi:
—Ĉu ni kantu?
—Sed kion mi povas kanti? — ŝi respondis
Mi alproksimiĝis al Maria por diri al ŝi mezlaŭte:
—Ĉu estas nenio kion vi volas kanti, nenio?
Ŝi tiam rigardis min kiel ŝi ĉiam faris kiam mi diris al ŝi ion en la tono kiel mi elparolis tiujn vortojn: kaj ludis dummomento en ŝiaj lipoj rideto simila al tiu de bela infanino kiu vekiĝas karesata de la kisoj de sia patrino.
—Jes, la Feinoj — ŝi respondis.
La versoj de la kanzono estis verkitaj de mi. Emma, kiu trovis ilin en mia skribotablo, adoptis la muzikon de aliaj kiuj estis laŭmodaj****.
En iu el tiuj noktoj de somero eb kiu la ventoj ŝajnas inviti la silento por aŭskulti vagos** murmuroj kaj malproksimaj eĥoj; en kiu la luno prokrastiĝas aŭ ne aperas, timante ke la lumo estu neoportuna; en kiu la animo, kiel adorata amantino kiu dum kelkaj momentoj lasas nin, forlasas nin iom post iom kaj ridetante, por reveni pli lo, neniam amema; en nokto tia, Maria, Emma kaj mi estis en la koridoro de la flonko de la valao, kaj post eltiri la lasta al la gitaro kelkajn melodiajn agordojn, kunigis ili siajn voĉojn nekultivitaj sed virgaj kiel la naturo kiun ili prikantis. Mi surprizis in, kaj ŝajnis al mi belaj kaj sentoplenaj miaj malbonaj strofoj. Finintye la lastan, Maria apogis la frunton en la ŝultro de Emma, kaj iam ŝi levis ĝin, entuziasmigita mi murmuris al ŝia orelo la lastan verson. Ha! Ili ŝajnas konservi ankoraŭ de Maria mi ne scias ĉu aromon; ion kiel la humuideco de siaj larmoj. Jen ili:
Mi sonĝis vagi en arbaroj de palmoj
Kies blondaj plumaroj, ĉe l’ sinkiĝ’
de l’ suna disko en la foraj montaroj,
trapasis ekbrilegoj de ruben’.
De la freŝa lag’ tinkturiĝis de roz’
La surfaco purega kaj bua,
Kaj ĉe la bord’ ardeoj kaj kolomboj
Haltis en saŭcoj kaj bambuoj.
Muta l’ vesper’, antaŭ la nokto muta
La gazoj de mantel’ ĝia kolektis:
De l’ hinda mar’ dormanta ja en la ŝaŭmoj
trovis ĝin lun’ kaj ĉe l’ pied’ de l’ sun’.
Venu kun mi vagadi en la arbaroj
Kie Feinoj agorgas mian liuton
Ili diris al mi ke pri mi vi sonĝas
Ke ili igos min senmorta se vi amas min.
Mia patro kaj l;a sinjoro de M… eniris en la salono kiam la kanzono finiĝis. La unua, kiu nur tarareaba*** inter dentoj iun kanzonon de sia lando, en la momentoj en ke la paco de sia animo estis kompleta, havis inklinon al muziko kaj havis al danco dum sia juneco.
Don Jeronimo, post sidiĝi tiel komforte kiel li povis en la pufa sofo, oscedis dufoje sinsekve.
—Mi ne stis aŭdinta tiun muzikon kun tiuj versoj —observis Carlos al mia fratino.
—Ŝi legis ilin en ĵurnalo —mi respondis al li— kaj aldonis la muzikon per kiu oni kantas aliajn. Mi kredas ke ili estas malbonaj —mi aldonis—: oni publikigas tiom da tiaj sengustaĵoj en la ĵurnaloj! Ili estas de habana poeto; kaj oni konas ke Kubo havas naturon similan al tiu de Kaŭko.
Maria, mia patrino kaj i fratino ridardis unuj al la aliajn kun miro, surprizigitaj de la trankvileco per kiu mi trompis Carlos-on; sed tio okazis ĉar ili ne sciis pri la ekzameno kiun li faris posttagmeze a la libroj de mia breto, ezkzameno en kiu tiel malbone starantaj li lasis miajn preferatajn aŭtorojn; kaj rememorante kun certa rankoro de tio kion pri Quijote li diris, mi aldonis:
—Vi devis vidi tiujn versojn en La Tago, kaj okazas ke vi ne memoras; mi kredas ke ili estas signitaj de iu Almendarez.
—Ŝajnas ke ne —li diris—; mi havas por tio malbonan memoron… Se ili estas kiujn mi aŭdis deklami al mia kuzino… sincere, ŝajnas ili al mi pli bone kantataj de tiuj ĉi fraŭlinoj. Bonvolu diri ilin —aldonis li direktante sin al Maria.
Tiu ĉi, ridetanta, demandis al Emma.
—Kiel komencas la unua?… Mi forgesas ilin. Diru ilin vi, kiuj bone scias ilin.
—Sed vi ĵus kantis ilin —observis al ŝi Carlos— kaj deklami ilin estas pli facile; por malbonaj ke ili estus****, diritaj de vi ili estus bonaj.
Maria ripetis ilin; sed atinginte la lastan strofon ŝia voĉo estis preskaŭ trema.
Carlos dankis ŝin, aldonante:
—Nun i esta preskaŭ certa ke mi aŭdis ilin antaŭe.
Ba!*** Mi diris al mi: pri kio Carlos estas certa estas vidi ĉiutage kion miaj malbonaj versoj pentras; sed sen sciiĝi pri tio, kiel li vidas sian horloĝon.