Tradukita de Karl Minor
Esperanto-Verlag Ellersiek & Borel G. m. b. H.Berlin kaj Dresden (p. 49-88)
Elŝuti kiel: Elŝuti kiel ePub Elŝuti kiel RTF Elŝuti kiel PDF Elŝuti kiel MOBI

Paĝo:Lessing - Natan la Saĝulo, 1923, Minor.pdf/51 SITTAH

Neniel helpas! — Mi nun movas. — Jen
Por vi la sama stato!

SALADIN

Por vi la sama stato! Mi eliros
El tiu embaras’ ne sen ŝtonperdo.
Nu, bone! prenu la ĉevalon!

SITTAH

Nu, bone! prenu la ĉevalon! Ne!
Mi preterŝovos.

SALADIN

Mi preterŝovos. Tio min ne savas.
La movo pli valoras ol ĉevalo.

SITTAH

Jes, eble.

SALADIN

Jes, eble. Sen la mastro vi kalkulon
Ne faru! — Jen! — Ĉi tion vi ja ne
Supozis!

SITTAH

Supozis! Fakte ne! Mi ne supozis,
Ke vi ne plie gardos la reĝinon!

SALADIN

Mi, la reĝinon?

SITTAH

Mi, la reĝinon? Vere mi jam vidas,
Ke mi hodiaŭ ree gajnos mil
Denarojn, kaj ne nazerinon nur.

SALADIN

Do kial?

SITTAH

Do kial? Nu, ĉar vi ja nepre volas
Malgajni. — Tamen tio tute ne
Min kontentigas. — Ĉar krom tio, ke
Tiela ludo tute ne amuzas:
Ĉu mi ne pleje gajnis, kiam vi
Min venkis? Ĉu ne ĉiam vi
Al mi duoblan enmetaĵon pagis,
Por min konsoli pro perdita ludo?

SALADIN

Do ŝajne vi intence eĉ malvenkis,
Se en la lud’ vi malsukcesis, franjo?

SITTAH

Almenaŭ via donacemo estas
Kialo, kara frato, se mi ne
Pli bone lernis tiun ĉi ludaĵon.

SALADIN

Ni deflankiĝas de la ludo. — Finu!

SITTAH

Ĉu restas? — Bone: ŝak’, duoble ŝak’!

SALADIN

Nu, fakte: mi ne vidis tiun ĉi
Duoblan ŝakon, renversantan mian
Reĝinon!

SITTAH

Reĝinon! Ĉu ĝi estis evitebla?
Ni vidu.

SALADIN

Ni vidu. Ne! Forprenu la reĝinon.
Kun tiu ŝton’ neniam mi sukcesis.

SITTAH

Nur kun la ŝtono?

Paĝo:Lessing - Natan la Saĝulo, 1923, Minor.pdf/54

Lacigajn? — Ĉu mi ludis kun la Iman?[1]
Ha ba! Malgajn’ pretekston volas. — Ne
La ŝtonoj mortaj, Sittah, estas, kiuj
Perdigis min, sed via arto, via
Percept’ rapida, kalma…

SITTAH

Percept’ rapida, kalma… Ho, vi volas
De l’ perdo la pikilon malakrigi.
Vi estis neatenta — pli ol mi.

SALADIN

Ol vi? — Kaj kio distritigis vin?

SITTAH

Ne via distriteco! — Kiam ni
Denove tiel diligente ludos?

SALADIN

Ni ree ludos do des pli avide![2]
Vi pensas, ĉar rekomenciĝos? — Estu! —
Ne mi ja faris la unuan movon.
Mi tre volonte volis plilongigi
La halton; mi al mia Sittah volis
Havigi bonan edzon ja samtempe;
Kaj estu frato de Rikardo: li
Ja estas lia frato.

SITTAH

Ja estas lia frato. Se vi nur
Rikardon laŭdi povas!

SALADIN

Rikardon laŭdi povas! Kaj se Melek,
La frato nia, havus de Rikardo
Fratinon: kia familio estus!
Plej bona famili’ el la plej bonaj! —
Vi aŭdas, ke min eĉ ne ĝenas, laŭdi
Min mem. — Mi taksas inda min je miaj
Amikoj. — Homojn tio ja estigus!

SITTAH

La belan revon mi ja tuj priridis!
Sed vi ne konas la kristanojn, ilin
Ne koni volas. Ili celas, esti
Kristan’, ne homo. Kio superstiĉon
Spicadas per homeco — de post Kristo —
Eĉ tion ili amas, ne ĉar homa
Ĝi estas, sed ĉar Kristo mem ĝin faris. —
Ho, ĝoju ili, ke li estis tia
Bonul’! ke ili povas kredi lian
Virtecon! — Sed ne lia virto, ne:
La nomo devas disvastiĝi ĉie
Kaj gluti kaj malhonorigi ĉiujn
Aliajn bonajn nomojn. Nur la nomon,
La nomon ili celas.

SALADIN

La nomon ili celas. Kaj vi pensas,
Ke ili tial nur postulas, ke
Aliaj, vi kaj Melek, kristaniĝu,
Por povi geedziĝi kun kristano?

SITTAH

Jes! Kvazaŭ nur kristan’ kaj kristanino
La rajton havus al la am’, donita
De la Plejalta ja al vir’ kaj ino!

SALADIN

Kristanoj kredas multajn mizeraĵojn;
Pro kio ili do ne kredu tiun? —
Kaj tamen vi eraras. — La Templanoj,
Ne la kristanoj estas kulpaj — kiel
Templanoj, ne kristanoj; ili nur
Malhelpas la aferon. Ili ja
Pri Akka ne rezignas, kiu devus
La doto esti de l’ fratino de
Rikard’ al Melek. — Por ke la profito
De l’ kavalir’ ne kuru riskon, ili
Monaĥon stultan ludas. Kaj por ke
Sukcesu krome bona rabo, ili
Apenaŭ povis priatendi l’ finon
De l’ batalhalto. — Bone! Do daŭrigu!
Sinjoroj, do daŭrigu! — Mi konsentas! —
Se ĉio kroma nur funkcius.

SITTAH

Se ĉio kroma nur funkcius. Nu?
Kaj kio krome vin turmentas? Kio
Do krome povus vin eksciti?

SALADIN

Do krome povus vin eksciti? Kio
Min ĉiam forte ja jam ekscitegis:
Sur Libanon mi estis, ĉe la patro.
Ankoraŭ lin sieĝas zorgoj…

SITTAH

Ankoraŭ lin sieĝas zorgoj… Ve!

SALADIN

De l’ embaras’ eliron li ne vidas.
Ja ĉie mankas…

SITTAH

Ja ĉie mankas… Mankas ? Kio mankas ?

Paĝo:Lessing - Natan la Saĝulo, 1923, Minor.pdf/58 HAFI
rigardante la tabulon

Pro la bonŝanc’? Envii? — Vi ja scias.

SITTAH

farante signojn

Bst! Hafi!

HAFI

ankoraŭ ĉe la ludo

Bst! Hafi! Al vi mem ĝin malenviu!

SITTAH

Al-Hafi, bst!

HAFI

al Sittah

Al-Hafi, bst! La blankaj estis viaj?
Vi diras: „ŝak’!“

SITTAH

Vi diras: „ŝak’!“ Feliĉe li ne aŭdas!

HAFI

Nun sekvos lia movo.

SITTAH

Nun sekvos lia movo. Diru do,
Ke mi la monon povas havi.

HAFI

Ke mi la monon povas havi. Jes!
Vi ĝin ricevos, kiel jam kutime.

SITTAH

Ho, frenezul’!

HAFI

Ho, frenezul’! La ludo ja ne ĉesis!
Ankoraŭ vi ne perdis, Saladin!

SALADIN

apenaŭ aŭskultante

Jes! Tamen! Pagu! Pagu!

HAFI

Jes! Tamen! Pagu! Pagu! Pagu! Pagu!
Jen via la reĝino.

SALADIN

same

Jen via la reĝino. Ne validas;
Eksiĝis el la ludo.

SITTAH

Eksiĝis el la ludo. Fine diru,
Ke mi la monon tuj prenigi povas.

HAFI

ankoraŭ meditante pri la ludo

Jes, certe! kiel ĉiam! — Tamen: eĉ
Se la reĝino ne valoras plu,
Vi tamen ne jam perdis.

SALADIN

alpaŝas kaj renversas la ludon

Vi tamen ne jam perdis. Jes, mi perdis;
Mi volas!

HAFI

Mi volas! Tial! — Ludo kiel gajno!
Kaj gajno kiel pago!

SALADIN

Kaj gajno kiel pago! Kio estas?

SITTAH

de temp’ al tempo farante signojn al Hafi

Nenio! Li volonte kontraŭstaras;
Li ŝajne estas iom enviema.

SALADIN

Nu? Ĉu pri vi? — Pri mia fratineto?
Vi, Hafi, estas enviema?

HAFI

Vi, Hafi, estas enviema? Eble!
Mi volus nomi mia ŝian cerbon,
Boneca esti tiom, kiel ŝi.

SITTAH

Sed ĉiam li korekte al mi pagis.
Li ankaŭ pagos nun. Do lasu lin! —
Foriru, Hafi! Mi serviston sendos
Pro mia mono!

HAFI

Pro mia mono! Ne! mi ne daŭrigos
La komedion! Li, sen tio, iam
Ĝin scios.

SALADIN

Ĝin scios. Kion? Kion do?

SITTAH

Ĝin scios. Kion? Kion do? Al-Hafi!
Nu, kion vi promesis? — Ho, respektu
La vorton vian!

HAFI

La vorton vian! Ĉu mi ja supozis,
Ke tio ĉi okazos?

SALADIN

Ke tio ĉi okazos? Min sciigu!

SITTAH

Mi petas vin, Al-Hafi, modestiĝu.

SALADIN

Jen strange! — Kian intimaĵon varman,
Solenan, Sittah povus kun fremdulo,
Eĉ kun derviŝ’, prefere havi ol
Kun mi, kun sia frat’ samsanga? — Hafi,
Derviŝ’! Nun mi ordonas! Ekparolu!

SITTAH

Ho, frato mia, malgravaĵo tuŝu
Vin ne pli multe, ol ĝi ja valoras.
Vi scias, ke mi gajnis kelkajn fojojn
De vi la saman sumon, ŝakludante.
Kaj ĉar mi nun la monon ne bezonas;
Ĉar nun en via kaso ja la mono
Ne estas tro abunde, mi enlasis
La sumojn. Tamen vi pro ĝi ne zorgu.
Mi ja intencas ĝin donaci nek
Al vi, nek al la kaso, nek al Hafi.

HAFI

Ho, se nur estus tio!

SITTAH

Ho, se nur estus tio! Eĉ kromaĵo:
Eĉ tio restis en la kaso, kion
Krom tio iam vi por mi destinis.
Ĝi restis en la kaso de monatoj.

HAFI

Kaj krome?

SALADIN

Kaj krome? Kio? — Tuj parolu!

HAFI

De kiam de l’ Egiptoj ni atendas
La monon,…

SITTAH

al Saladin

La monon,… Ne aŭskultu!

HAFI

La monon,… Ne aŭskultu! …ŝi ne nur
Neniom prenis…

SALADIN

Neniom prenis… Bonulin’! — Sed eĉ
Pruntdonis, jes?

HAFI

Pruntdonis, jes? Kortegon tutan ŝi
Subtenis, kaj vivkoston vian sola
Ŝi pagis.

SALADIN

Ŝi pagis. Ha! Jen mia fratineto! Li ĉirkaŭprenas ŝin

SITTAH

Ja vi nur, frato, tiom min riĉigis,
Por tion povi.

HAFI

Por tion povi. Kaj li ŝin estigos
Samgrade malriĉega, kiel estas
Li mem.

SALADIN

Li mem. Malriĉa, mi? Ho, kiam mi
Pli multe havis, kiam pli malmulte?
Ĉevalo, vesto, glav’ kaj — unu Dio!
Sufiĉas tio! Kiam tio mankos?
Kaj tamen, Hafi, mi pro vi koleras.

SITTAH

Ho, ne koleru. — Kial mi ne povas
La patron tiel same senzorgigi?

SALADIN

Ha, Sittah, nun vi ree subpremegas
Gajecon mian! — Jes, al mi, por mi
Nenio mankas, povas manki. — Sed
Ja li malhavas, kaj ni ĉiuj sekve. —
Ho, diru, kion fari! — Egiptujo
Nin atendigos eble longe. — Kial,
Nur scias Di’. — La land’ kvieta estas. —
Limiĝi, ŝpari, ĉion mi ja volas,
Suferi eĉ, se tio tuŝas nur

Min mem, min mem nur, kaj se ne alia
Pro ĝi suferas. — Sed al kio helpos?
Ĉevalon, veston, glavon mi bezonas;
Kaj eĉ kun Di’ marĉandi mi ne povas.
Li jam sen tio nur malmulte havas:
Nur mian koron. — Sed kun la abundo
De via kaso, Hafi, mi treege
Kalkulis.

HAFI

Kalkulis. Ha? Abundo? — Diru mem,
Ĉu vi ne estus ponardinta min,
Aŭ eĉ min sufokinta, se vi min
Trovinta estus kun abundo. Jes,
Kun tromporabo! tio estus ebla.

SALADIN

Do: kion ni nun faru? — Ĉu vi ne
Alie povis pruntepreni, ol
Ĉe Sittah?

SITTAH

Ĉe Sittah? Ĉu mi volis lasi preni
De mi privilegion tiun, frato?
Eĉ nun mi ĝin defendas. Mia kaso
Ne estas elĉerpita jam.

SALADIN

Ne estas elĉerpita jam. Pro Dio!
Ne tio! Ne! — Rapidu, Hafi, iru!
Pruntprenu kie ajn, de kiu ajn!
Promesu! garantiu! — Nur ne plu
De tiuj pruntu, kiujn mi riĉigis.
De tiuj prunti, ŝajnus repostulo.
Vizitu la plejavarulojn: ili
Volonte donos; ili bone scias,
Ke inter miaj manoj mon’ kreskegas.

HAFI

Mi tiajn ja ne konas.

SITTAH

Mi tiajn ja ne konas. Mi ĵus pensis,
Ke laŭ la famo, Hafi, ja revenis
Amiko via.

HAFI

frapite

Amiko via. Kiu do amiko?
Do kiu estas?

SITTAH

Do kiu estas? La glorata judo!

HAFI

Glorata judo? Kaj de mi glorata?

SITTAH

Vi diris — mi tre bone rememoras
Esprimon vian — ke Kardio lia
El ĉiuj valoraĵoj al li donis
Abunde la plej grandan kaj la plej
Malgrandan.

HAFI

Malgrandan. Mi ĝin diris? — Kion mi
Esprimi volis?

SITTAH

Esprimi volis? Saĝo: la plej granda.
La plej malgranda: Riĉo.

HAFI

La plej malgranda: Riĉo. Kio? Mi?
Pri judo? Mi? Pri judo mi ĝin diris?

SITTAH

Ĉu eble vi pri via Natan ne
Ĝin diris?

HAFI

Ĝin diris? Jes! pri li! pri Natan! Jes! —
Mi ĵus pri li ne pensis. — Fakte? Li
Nun fine hejmen venis? — Sekve lia
Situacio ne malbona ŝajnas!
Jes: lin popolo nomis „la Saĝul’“
Kaj „la Riĉul’!“

SITTAH

Kaj „la Riĉul’!“ „Riĉul’“ lin oni nomas
Nun pli ol iam. Tuta urbo laŭdas
La valoraĵojn, la trezorojn, kiujn
Kunportis li.

HAFI

Kunportis li. Se ree li „Riĉulo“,
Li ree ankaŭ estas „la Saĝulo“.

SITTAH

Se eble, Hafi, vi kun li parolus?

HAFI

Pri kio? — Eble eĉ pri pruntedono?
Vi lin ne konas! — Prunti? — Lia saĝo
Ja estas, ke li ne pruntdonas.

SITTAH

Ja estas, ke li ne pruntdonas. Iam
Pri li vi pentris tutalian bildon.

HAFI

Li eble al vi pruntedonos varojn.
Sed monon? — Monon? ne! — Li estas judo
Ja tia, kiaj judoj ne ekzistas
Tre multaj. Nu, li estas saĝa, scias
Vivadi, bone ludas ŝakon. Sed
Laŭ bono kaj malbon’ li diferencas
Malmulte de aliaj judoj. — Lin
Ne priesperu. — Li al malriĉuloj

Ja donas, donas malgraŭ Saladin;
Ne tiom multe, sed tutsamvolonte
Kaj sen prefero. Li egalmezuras
Kristanon, judon, islamanon kaj
Eĉ parson[3].

SITTAH

Eĉ parson. Tia homo…

SALADIN

Eĉ parson. Tia homo… Kial do
Neniam mi pri tiu viro aŭdis?

SITTAH

…al Saladin ne pruntedonus? Ne
Al li, nur bezonanta por aliaj,
Ne por si mem?

HAFI

Ne por si mem? Ja judo Natan estas,
Malinda judo! — Ĝin al mi do kredu! —
Li tiom vin envias, eĉ ĵaluzas,
Ĉar vi donadas! Tute por si mem
Li volas ĉiun „Di’-vin-rekompencu“
De l’ tuta mond’. Nur tial li ne pruntas,
Ke ĉiam li donaci povu. Ĉar
La leĝ’ mildecon nur ordonas, ne
Komplezon, mildo lin estigas la plej granda
Malkomplezul’ de l’ mondo. Ni ja estas
De kelka temp’ ne plu amikoj bonaj;
Ne pensu tamen, ke pro tio eble
Mi juĝas lin maljuste. Certe ne!
Al ĉio ajn li taŭgas, jes! sed ne
Al tio; fakte ne. — Mi iru tuj,
Aliajn pordojn frapi. — Mi ekpensas
Pri unu maŭro, kiu estas riĉa
Kaj avarega. — Tuj mi iros, tuj!

Paĝo:Lessing - Natan la Saĝulo, 1923, Minor.pdf/68 SITTAH

De malsaĝulo! Aŭ de malindulo!
Kaj lia font’ pli havodona estas,
Kaj pli neelĉerpebla ol ĉerkejo
Monplena.

SALADIN

Monplena. Li komercas, laŭ la famo.

SITTAH

Sombesto[4] lia paŝas ĉiujn vojojn,
Dezertojn ĉiujn; liaj ŝipoj naĝas
En ĉiuj akvoj. Iam tion diris
Al-Hafi mem, kaj rave li aldonis,
Ke tiom saĝe, bone tiu viro
Disponas pri la mono, kiun li
Saĝece, diligente enspezigas;
Ke plena estas de justeco lia
Spirito, kaj de virto lia koro,
Kaj ke li mem plenplena de belamo.

SALADIN

Kaj nun Al-Hafi juĝis tiel strange,
Malvarme.

SITTAH

Malvarme. Ne malvarme, embarase.
Li ŝajne timis, pri li diri laŭdon,
Kaj tamen volis ne mallaŭdi lin.
Aŭ ĉu de tiu gent’ eĉ plejbonulo
Ne povas malkonfesi sian genton?
Ĉu tio fakte estas? Ĉu Al-Hafi
Do ĉi-rilate devas honti pri
Amiko sia? — Estu kiel ajn! —
Li estu pli ol jud’ aŭ malpli! Se
Li estas riĉa: tio nin sufiĉas!

Paĝo:Lessing - Natan la Saĝulo, 1923, Minor.pdf/70 NATAN

Ŝi eble ne jam vidis nin…

RECHA

Ŝi eble ne jam vidis nin… Nun ŝi
Nin vidas.

NATAN

Nin vidas. Kaj jam pli rapide paŝas.
Do nun kalmiĝu!

RECHA

Do nun kalmiĝu! Ĉu vi ekdezirus
Filinon, kiu nun ja estus kalma?
Kaj ne sopirus lin, al kiu ŝi
La vivon dankas? tial al ŝi karan
Nur, ĉar al vi unue ŝi ĝin dankas.

NATAN

Mi volus ne alia vin, ol tia;
Eĉ se mi scius, ke en via koro
Troviĝus io tut-alia.

RECHA

Troviĝus io tut-alia. Kio,
Ho patro?

NATAN

Ho patro? Vi demandas? tiom honte?
Ho, kio ajn en via koro kuŝas,
Natur’ ĝi estas kaj virgec’. — Ne zorgu.
Mi ankaŭ ja ne zorgas. Nur promesu:
Se iam via koro sin deklaros
Pli klare: Recha, ĝin al mi ne kaŝu!

Recha

Eĉ la ideo, eble al vi kaŝi
La senton mian, ege min tremigas.

NATAN

Sufiĉas! — Glatigite kaj finite! —
Jen estas Daja. Kion vi sciigas?

DAJA

Ankoraŭ sub la palmoj li promenas,
Sed tuj li tiun muron ĉirkaŭiros. —
Jen li!

RECHA

Jen li! Kaj ŝajne li ne scias, kien?
Ĉu rekte? ĉu malsupren? ĉu maldekstren?
Ĉu dekstren?

DAJA

Ĉu dekstren? Ne; li certe ĉirkaŭiros
La monaĥejon, kaj li tiukaze
Ĉi-preterpaŝos.

RECHA

Ĉi-preterpaŝos. Prave! — Ĉu vi lin
Parolis? — Kiel li kondutis?

DAJA

Parolis? — Kiel li kondutis? Same.

NATAN

Plej bone estos, se li vin ne vidos.
Ekstaru malantaŭe; aŭ, pli bone,
Eniru.

RECHA

Eniru. Unu vidon nur! — Barilo
Lin kaŝas, ho!

DAJA

Lin kaŝas, ho! La patro estas prava:
Envenu! Tuj! Se li vin vidos, eble
Li tuj reiros.

RECHA

Li tuj reiros. Ha, la plektbarilo!

NATAN

Kaj se subite li el ĝi elpaŝos:
Ne estas eble, ke li vin ne vidos.
Do iru for!

DAJA

Do iru for! Jes, venu! De fenestro
Ni povos ilin rigardadi.

RECHA

Jes? Ambaŭ eniras

5a SCENO NATAN kaj baldaŭ poste la TEMPLANO.

NATAN Mi preskaŭ timas la strangulon. Preskaŭ Min frapas lia kruda virto. — Strange, Ke unu homo tiom embarasas Alian! — Ha, li venas. — Jes, je Dio! Junulo kvazaŭ viro. AI mi plaĉas La bona, spita vid’! la forta paŝo! La ŝel’ maldolĉa povas esti, sed La kerno, ne! — Sed kiam mi jam vidis…? Pardonu, nobla Franko ...

TEMPLANO He? NATAN Permesu . .. TEMPLANO Do kion, judo? Nu? NATAN Ke mi arogas,

Al vi paroli. TEMPLANO Tio min ne tuŝas!

Do kio?

71 NATAN

Do kio? Ne grimacu kaj ne paŝu
Fiere, malestime preter viro,
Ŝuldanta al vi dankon ĝis la morto.

TEMPLANO

Pro kio ? — Mi divenas! Ĉu vi estas…?

NATAN

Mi estas Natan, patro de l’ knabino,
Savita el la fajr’ per via faro.
Mi venas…

TEMPLANO

Mi venas… Ne por danki, mi vin petas.
Pro tiu malgravaĵo mi jam devis
Toleri tro da dank’. — Precipe vi
Al mi neniom ŝuldas. — Ĉu mi sciis,
Ke estas la knabin’ filino via?
La devo estas de Templano, helpi
Al kiu ajn estanta en danĝero.
Kaj krome: mia vivo tiutempe
Min nur malhelpis. Kaj volonte mi
Ekkaptis la okazon, por ĝin riski
Por san’ kaj vivo de alia homo;
De hom’ alia, eĉ se tiu estis
Nur judidino.

NATAN

Nur judidino. Grande! — Grande, jes,
Kaj abomene! — Sed la sekvo estas
Ja klara: la grandec’ modesta savas
Sin post la abomenon por eviti
Admiratecon. — Kaj se ĝi tiome
Malŝatas, esti admirata: kion
Ĝi malpli do malŝatos? — Ho, sinjoro,

Se vi ne estus fremda kaj kaptita,
Mi ne arogus, tiel vin demandi.
Sinjoro, ho, ordonu, diru: kiel
Mi povus servi vin?

TEMPLANO

Mi povus servi vin? Neniel!

NATAN

Mi povus servi vin? Neniel! Mi
Riĉulo estas.

TEMPLANO

Riĉulo estas. Riĉa jud’ pro tio
Ne estas judo bona.

NATAN

Ne estas judo bona. Ĉu vi tial
Ne povas uzi tion, kion bonan
Li havas? uzi la riĉaĵojn liajn?

TEMPLANO

Nu, tion mi ne volas tute nei,
Jam pro mantelo mia. — Iam, kiam
Ĝi estos tute eluzita kaj
Nek drapo, nek kunkudro plu valoros,
Mi venos, por de vi pruntpreni monon
Aŭ drapon. — Ne rigardu malbonmiene! —
Mi ne jam celas vian poŝon! Mia
Mantelo ja ankoraŭ iom taŭgas.
Nur tiu ĉi angulo jam posedas
Makulon; estas eta bruldifekto.
Kaj ĝi estiĝis, kiam mi elportis
Filinon vian el la fajro.

NATAN

ekprenante la mantelangulon kaj rigardante ĝin

Filinon vian el la fajro. Strange:
Makulo tia, tia bruldifekto

Atestas pli favore eĉ pri viro,
Ol lia propra buŝ’! — Mi volus kisi
Makulon tiun! — — Estis malgraŭvole!

TEMPLANO

Nu kio?

NATAN

Nu kio? Larmo sur ĝin falis.

TEMPLANO

Nu kio? Larmo sur ĝin falis. Lasu!
Surfalis multaj gutoj jam. (Sed preskaŭ
La jud’ min embarasas!)

NATAN

La jud’ min embarasas!) Ĉu vi ne
Bonvolus foje sendi la mantelon
Al mia filineto?

TEMPLANO

Al mia filineto? Kaj pro kio?

NATAN

Ŝi ankaŭ sian buŝon sur ĝin premu.
Ĉar brakĉirkaŭi la genuojn viajn
Ŝi certe vane nur deziras.

TEMPLANO

Ŝi certe vane nur deziras. Judo! —
Ĉu — Natan? — Vere, Natan, vi esprimas
Bonege — akre — viajn pensojn — tre
Akrege — vi min embarasas — mi…

NATAN

Ho, ŝajnu kaj ŝajnigu kiel ajn —
Mi tamen konas vin. Vi estas tro
Honesta, bona por ĝentila esti.
Knabino — sentoplene; senditino —

Serveme; kaj la patro — malproksime.
Vi zorgis pro reputacio ŝia,
Evitis ŝian dankon por — ne venki.
Pro tio mian dankon —

TEMPLANO

Pro tio mian dankon — Mi konfesas,
Ke vi la pensojn de Templanoj konas.

NATAN

Nur de Templanoj? nur ĉar ĝin postulas
La regularo de ordeno sankta?
Mi scias, kiel pensas bonaj homoj,
Kaj ke posedas tiajn ĉiuj landoj.

TEMPLANO

Kun diferencoj, kompreneble.

NATAN

Kun diferencoj, kompreneble. Jes.
Pri vest’, kolor’, staturo diferencoj.

TEMPLANO

Kaj diference tie kaj ĉi tie.

NATAN

Ho, jen ne granda diferenco, tamen.
Bezonas vastan ejon grandkorulo,
Kaj multaj, tro proksimaj, reciproke
Disbatas siajn branĉojn. — Mezbonuloj
De nia speco ĉie multaj estas.
Nur: unu ne kritiku la alian;
Tubero ne malamu ŝvelitaĵon;
Kaj la monteto ne forgesu, ke
Ĝi estas ja ne sola sur la tero.

TEMPLANO

Komparoj bonaj! — Sed ĉu vi ne konas
Popolon, kiu tiel kritikadis
Unua? — Ĉu vi scias, kiu gento
Unua nomis sin la elektita?
Kaj se mi — kvankam mi popolon tiun
Ne malamegas — tamen malestimas
Ĝin pro fiero jena, kiun ĝi
Transdonis al kristan’ kaj islamano —:
Nur ĝia Dio estas vera Dio —? —
Vi miras, ke kristano, mi, Templano,
Parolas tiel? — Kiam do kaj kie
Fanatikeco tiu: havi Dion
Plej bonan kaj surpremi lin al ĉiuj,
En formo plej terura, montris sin
Pli ol ĉi tie, pli ol nun? — Al kiu
La vido nun, ĉi tie ne klariĝas…
Sed kiel ajn! — Forgesu la parolojn
Kaj lasu min! Li volas foriri

NATAN

Kaj lasu min! Ho, nun eĉ pli proksime
Mi ligos min al vi! — Ni nepre devas
Ekamikiĝi! — Kiom ajn malamu
Popolon mian! — Nian genton ni
Ja ne elektis. — Ĉu ni estas nia
Popolo? — Kio do: popolo?
Ĉu judo kaj kristan’ ne estas homo
Pli frue ol kristan’ kaj judo? — Ho!
Vi estas unu inter tiuj ja,
Al kiuj jam sufiĉas, esti homo!

TEMPLANO

Jes, tia estas mi! — Ho, donu manon!
Mi hontas, ke mi vin ne tuj ekkonis!

NATAN

Kaj mi pri ĝi fieras! — Nur vulgaron
Malofte ni malkonas.

TEMPLANO

Malofte ni malkonas. Kaj la raron
Malsimple ni forgesas. — Natan,
Ni devas, devas amikiĝi!

NATAN

Ni devas, devas amikiĝi! Jam
Okazis. — Kiom ĝojos mia Recha! —
Kaj kian gajan perspektivon vidas
Okulo mia! — Ho, nur konu ŝin!

TEMPLANO

Mi tion sopiregas! — Kiu jen
Elkuras vian domon? — Ĉu ne Daja?

NATAN

Jes, jes! Sed tiom time?

TEMPLANO

Jes, jes! Sed tiom time? Ĉu al Recha
Okazis io?

6a SCENO LA SAMAJ kaj DAJA, rapidece.

DAJA Natan! Natan! NATAN Nu? DAJA Pardonu, via moŝto, ke mi vin Malhelpas. NATAN Kio estas?

77 TEMPLANO

Malhelpas. Kio estas? Kio estas?

DAJA

Sultano sendis. La sultano volas
Paroli vin. — Ho, la sultano!

NATAN

Paroli vin. — Ho, la sultano! Min?
Li volos scii, kion novan mi
Alportis. — Diru, ke malmulte aŭ
Nenion ja ĝis nun mi elpakigis.

DAJA

Ne, li ne volas vidi, sed paroli
Kun vi persone kaj plejplej rapide.

NATAN

Mi venos. — Ree nun foriru, Daja.

DAJA

Ne ekkoleru, ho sinjora moŝto. —
Ni tiom ĉagreniĝas: kion la
Sultano volas? Ŝi eniras

NATAN

Sultano volas? Mi ĝin baldaŭ scios.

7a SCENO NATAN kaj la TEMPLANO.

TEMPLANO Cu vi lin do ne konas? tio estas: Persone? NATAN Saladin? Ne jam. — Mi ne Evitis, nek klopodis, lin ekkoni.

La famo tro lin laŭdis tiel, ke

Mi pli volonte volis kredi, ol
Mem vidi. — Tamen nun — ĉar fakto pruvas —
Li per indulg’ al via vivo…

TEMPLANO

Li per indulg’ al via vivo… Jes!
Jen vere fakto. — Mia vivo estas
Donaco lia ja.

NATAN

Donaco lia ja. Per kiu li
Al mi donacis du-, trioblan vivon.
Jen kio ŝanĝis ĉion inter ni,
Kaj ĉirkaŭ min ŝnuregon ĵetis, kiu
Al li ĝismorte min katenas. — Mi
Apenaŭ povas priatendi, kion
Unue li al mi ordonos. Mi
Je ĉio estas preta, ja, eĉ preta
Konfesi, ke pro vi mi tia estas.

TEMPLANO

Ĝis nun mi mem ne povis al li danki.
Mi tamen ofte penis, lin renkonti.
Al li impreso mia venis same
Rapide, kiel ĝi remalaperis.
Li eble eĉ pri mi jam ne memoras;
Kaj tamen: unufoje li almenaŭ
Pri mi memori devos, por decidi
Pri mia sorto. — Ne sufiĉas, ke
Pro li ankoraŭ mi ekzistas, vivas
Per lia volo: nun mi atendadu,
Laŭ kies volo mi vivadi devos.

NATAN

Jes, prave. — Des pli multe mi rapidu. —
La interparolado eble eĉ

Ebligos, vin mencii. — Do pardonu:
Mi kuras. — Kiam, kiam ni vin vidos
Ĉe ni?

TEMPLANO

Ĉe ni? Laŭ via volo.

NATAN

Ĉe ni? Laŭ via volo. Ne, laŭ via!

TEMPLANO

Hodiaŭ jam.

NATAN

Hodiaŭ jam. Kaj via nom’, mi petas?

TEMPLANO

Ĝi estis — estas Kurd von Staŭffen — Kurd.

NATAN

Von Staŭffen? — Staŭffen? — Staŭffen?

TEMPLANO

Von Staŭffen? — Staŭffen? — Staŭffen? Kial ĝi
Vin frapas?

NATAN

Vin frapas? Staŭffen? — Ĉu de tiu gent’
Jam kelkaj…?

TEMPLANO

Jam kelkaj…? Jes! Ĉi tie estis, putras
Jam kelkaj idoj de ĉi tiu gento;
Eĉ mia onklo — ne! eĉ mia patro. —
Sed kial do vi min rigardas pli
Kaj pli fiksege?

NATAN

Kaj pli fiksege? Ho, nenial! Ĉu min
Lacigi povas, vin rigardi?

TEMPLANO

Lacigi povas, vin rigardi? Mi
Do iros for! — Rigard’ de esploranto
Eltrovis ofte pli ol li intencis.
Mi tion timas, Natan. — Ni nin konu
Per tempodaŭro, ne per scivolemo. Li iras for

NATAN

mirante rigardante post lin

„La esploranto trovis ofte pli
Ol li intencis“. — Fakte ŝajnas, kvazaŭ
En mia kor’ li legus. — Fakte jes,
Jen kio povus eĉ al mi okazi. —
Ne nur statur’ kaj paŝ’ de Wolf; eĉ voĉo!
Ekzakte tiel Wolf la kapon tenis;
Eĉ same li la glavon kaptis; kaj
Eĉ tiel Wolf ekpalpis siajn brovojn,
Por kvazaŭ kaŝi de l’ okul’ la fajron. —
Kaj tiaj bildoj enbatitaj povas
En ni dormadi longan tempon, ĝis
Ke sono, vorto ilin vekas! —
Von Staŭffen! — Jes! — Filnek kaj Staŭffen.
Ho, baldaŭ pli ekzakte mi ĝin scios.
Sed nun al Saladin. — Sed kio? ĉu
Jen Daja ne aŭskultas? — Venu, Daja!

Paĝo:Lessing - Natan la Saĝulo, 1923, Minor.pdf/84 Paĝo:Lessing - Natan la Saĝulo, 1923, Minor.pdf/85 HAFI

Ke vi nun estas lia defterdar’.
Mi vin kompatas. — Sed mi ne ĉeestu!
Mi tuj foriros. — Vi jam scias, kien.
Vi konas mian vojon. — Ĉu mi ion
Por vi aranĝu sur la vojo? Vi
Pri mi disponu. — Sed ne estu plio,
Ol kion povas porti tutnudulo.
Parolu tuj, mi iros.

NATAN

Parolu tuj, mi iros. Ne forgesu,
Al-Hafi, ke mi ja neniom scias.
Pri kio vi babilas?

HAFI

Pri kio vi babilas? Vi do tuj
Kunportos viajn sakojn?

NATAN

Kunportos viajn sakojn? Sakojn?

HAFI

Kunportos viajn sakojn? Sakojn? Nu,
La monon, kiun vi al li pruntdonu.

NATAN

Nenio kroma?

HAFI

Nenio kroma? Ĉu mi do ĉeestu,
Ke tagon li post tago vin elĉerpos
Ĝis la piedfingroj? Ĉu mi do ĉeestu,
Ke malŝparemo pruntas, pruntas, pruntas
De la aliatempe ĉiam plena
Garbejo de la saĝa mildo, ĝis

Ke eĉ en ĝi naskita mus’ malriĉa
Ekmortmalsatas? — Ne al vi imagu,
Ke tiu, kiu volas vian monon,
Konsilon vian sekvos! — Li, kaj sekvi
Konsilon! — Kiam Saladin permesis,
Ke oni lin konsilu? — Aŭdu, kio
Ĵus ekokazis.

NATAN

Ĵus ekokazis. Nu? — Mi vin aŭskultas.

HAFI

Mi al li venas, kaj li ĝuste ŝakon
Kun la fratino ludis. — Sittah ludas
Bonete, kaj la ludo, kiun li
Jam kredis, jam deklaris eĉ perdita,
Ankoraŭ tie staras. — Mi rigardas
Kaj vidas, ke ĝi tute ne jam estas
Perdita!

NATAN

Perdita! Jen por vi eltrovitaĵo!

HAFI

Li nur bezonis movi per la reĝo
Al la soldato, kaj — se mi nur povus
Al vi ĝin montri!

NATAN

Al vi ĝin montri! Ho, mi vin ja kredas!

HAFI

La tur’ libera estus, kaj ŝi perdus.
Mi ĉion tion al li montri volas
Kaj lin alvokas.

NATAN

Kaj lin alvokas. Sed li ne konsentas?

HAFI

Eĉ ne aŭskultas! Male: malestime
Li ĉion kuneĵetas!

NATAN

Li ĉion kuneĵetas! Ĉu do eble?

HAFI

Li diras, ke li volas esti mat’!
Li volas! Ĉu jen ludo?

NATAN

Li volas! Ĉu jen ludo? Certe ne!
Jen ludo per la ludo.

HAFI

Jen ludo per la ludo. Tamen ili
Ne ludis bagatele.

NATAN

Ne ludis bagatele. Kio: mono?
Jen malgravaĵo. Sed vin tute ne
Aŭskulti! — Pri afero tiom grava
Vin tute ne aŭskulti! — Ne admiri
Vidsenton vian kvazaŭ ja aglecan!
Jen la venĝinda faro, ha! — Ĉu ne?

HAFI

Ja, ne! Mi tion nur rakontas, por ke
Vi vidu, kian kapon li posedas. —
Nu, unuvorte, mi ĝin ne eltenas!
Al ĉiuj kotaj maŭroj jen mi kuras,
Por vidi, kiu iom pruntedonos.
Mi, kiu por mi mem neniam petis,
Por li nun prunteprenu. Pruntepreni
Ne estas pli’ ol almozpeti: same,
Tutsame kiel pruntedon’ uzura

Nur estas ŝtelo. — Inter miaj anoj
Ĉe l’ Ganges mi ĉi ĉion ne bezonas,
Eĉ ne peranto estas. — Ĉe la Ganges,
Ĉe l’ Ganges nur ekzistas homoj. Sed
Ĉi tie vi nur sola estas inda,
Vivadi ĉe la Ganges. — Ĉu vi volas? —
Al li postlasu simple la rubaĵon
De li celatan. — Iom li post iom
Sen tio ĝin ja rabos. — Mi al vi
Havigos delkon[5]. — Venu!

NATAN

Havigos delkon. — Venu! Nu, mi pensas,
Ĉi ĉio restos ja por fari. — Sed
Mi ĝin pripensos.

HAFI

Mi ĝin pripensos. Kio do? — Pripensi? —
Ne pripensote estas!

NATAN

Ne pripensote estas! Nur ĝis kiam
Mi de l’ sultan’ revenis; ĝis ke mi
Adiaŭdiris…

HAFI

Adiaŭdiris… Kiu pripensadas,
Motivojn serĉas, por ne fari. — Kiu
Ne tuj decidas, vivi per si mem,
Jen kiu vivas sklavo de aliaj
Ĝis morto. — Tamen: kiel ajn! — Adiaŭ! —
Laŭ plaĉo agu. — Nia voj’ disiĝas.

NATAN

Al-Hafi, ĉu antaŭe vi ne volas
Glatigi vian konton?

HAFI

Glatigi vian konton? Sensencaĵo!
La kaso kalkuladon ne valoras;
La konton garantios — vi kaj Sittah. Li foriras

NATAN

postrigardante lin

Mi garantios! — Bona, nobla, brava —
Do kiel mi lin nomu? — Vera reĝo
Nur sole estas vera almozulo!

Li foriras aliflanken


  1. Al la ortodoksaj Islamanoj estas malpermesite, formi bildojn. Tial ili ankaŭ ne uzas ŝakfigurojn, sed ŝtonojn, kiuj havas surskribojn montrantajn la valoron. Tiajn ŝtonojn ĝenerale uzis Saladin, ludante kun la Iman, la kantoro de la moskeo. Ankaŭ ĉi-foje, por la ludo kun la fratino, oni donis al li ĉi tiujn ŝtonojn, kiuj postulas pli multe da atento, ol ŝakfiguroj.
  2. La senco de ĉi tiu verso ankaŭ en la Germana teksto ne estas klara.
  3. parso = fajro-adoranto.
  4. sombesto = G: Saumtier; A: sumpter horse; F: bête de somme; I: bestia da soma.
  5. Vesto de derviŝo.