Tokipono: La lingvo de bono/Oficiala tokipona vortaro

Tokipono: La lingvo de bono

de Sonja Lang

Tradukita de Spencer van der Meulen
(p. 137-147)

Elŝuti kiel:

Oficiala tokipona vortaro

---

a aŭ kin ^[1]

partikulo(emfazo, emocio aŭ konfirmo)

akesi

substantivoreptilio, amfibio ^[2]

ala

adjektivone, nul

alasa

verboĉasi, kolekti

ale aŭ ali

adjektivoĉiuj; abunda, nenombrebla, ĉiu

substantivoabundo, ĉio, vivo, universo

nombro100

anpa

adjektivoklinanta sin, malsupren, humila, modesta, dependa

ante

adjektivomalsama, ŝanĝita, alia

anu

partikuloaŭ

awen

adjektivodaŭranta, tenata, gardata, protektita, sekura, atendanta, restanta

antaŭverbodaŭre …i, konstante …i, plue

partikulo(antaŭ la rekta objekto)

en

partikulo(inter pluraj subjektoj)

esun

substantivobazaro, vendejo, foiro, komerca transakcio

ijo

substantivoaĵo, fenomeno, objekto, afero

ike

adjektivomalbona, negativa; neesenca, malgrava

ilo

substantivoilo, maŝino, aparato

insa

substantivocentro, enhavo, eno, inter; ena organo, ventro, stomako

jaki

adjektivonaŭza, obscena, malagrabla, toksa, malpura, malhigiena

jan

substantivohomo, persono, iu

jelo

adjektivoflava, flaveca

jo

verbohavi, porti, enhavi, teni

kala

substantivofiŝo, mara besto, mara vivaĵo

kalama

verbofari sonon; reciti, diri laŭte aŭ voĉe

kama

adjektivoalvenanta, venonta, estonteca, venigita

antaŭverboiĝi, sukcesi, elturniĝi pri

kasi

substantivoplanto, vegetaĵo; herbo, folio

ken

antaŭverbopovi, rajti

adjektivoebla

kepeken

prepoziciouzi, per, uzante

kili

substantivofrukto, legomo, manĝebla fungo

kiwen

substantivomalmolaĵo, metalo, roko, ŝtono

ko

substantivoargilo, kunteniĝanta aŭ glueca formo, pasto, duonsolidaĵo, pulvoro

kon

substantivoaero, spiro; esenco, spirito; kaŝita realaĵo, io nevidata kio havas ian efikon

kule

adjektivokolora, pigmenta, pentrita

kulupu

substantivokomunumo, kunularo, grupo, nacio, socio, tribo

kute

substantivoorelo

verboaŭdi, aŭskulti; atenti, obei

la

partikulo(inter la kunteksta frazparto kaj la ĉeffrazo)

lape

adjektivodormanta, ripozanta

laso

adjektivoblua, verda

lawa

substantivokapo, menso

verbogvidi, direkti, estri, konduki, posedi, plani, reguligi, regi

len

substantivoŝtofo, vestaĵo, teksaĵo; kovraĵo, tavolo de privateco

lete

adjektivomalvarma; nekuirita, kruda

li

partikulo(inter subjekto krom sola mi aŭ sola sina kaj ties verbo; ankaŭ por enkonduki novan verbon de la sama subjekto)

lili

adjektivomalgranda, malalta; malmulta; iomete; juna

linja

substantivoio longa kaj fleksebla; kordo, haro, ŝnuro, fadeno

lipu

substantivoplata objekto; libro, dokumento, karto, papero, registro, retejo

loje

adjektivoruĝa, ruĝeca

lon

prepozicioestanta en iu loko, estanta ĉe, reala, vera, ekzistanta

luka

substantivobrako, mano, tuŝorgano

nombrokvin

lukin aŭ oko ^[1]

substantivookulo

verborigardi, vidi, ekzameni, observi, legi, spekti

antaŭverboprovi ^[3]

lupa

substantivopordo, truo, korpa aperturo, fenestro

ma

substantivotero, terpeco; eksterdoma subĉiela loko, mondo; lando, ŝtato, teritorio; tero (substanco)

mama

substantivopatro, patrino, gepatroj, praulo; kreinto, iniciatinto, fondinto; prizorganto, bontenanto

mani

substantivomono, riĉaĵoj, ŝparaĵo, kontanta mono; bruto, granda malsovaĝa besto

meli

substantivovirino, ino; edzino

mi

substantivomi, ni

mije

substantivoviro, virseksulo; edzo

moku

verbomanĝi, trinki, konsumi, gluti

moli

adjektivomortinta, mortanta

monsi

substantivodorso, malantaŭo

mu

partikulo(bleko, aŭ alia besta sono aŭ komunikaĵo)

mun

substantivoluno, nokta ĉiela objekto, stelo

musi

adjektivoarta, amuza, frivola, ludeca, rilata al amuziĝo

mute

adjektivomultaj, multe, pluraj, tre

substantivokvanto

nombro^[4]20

nanpa

partikulo-a (kiel en “unua”, “dua”, ktp; indikas pozicion en vicordo)

substantivociferoj, nombroj

nasa

adjektivonekutima, stranga; bufona, malserioza, stulteta; ebria

nasin

substantivomaniero, kutimo, doktrino, metodo, vojo, irejo

nena

substantivoelstara malebenaĵo, elstaraĵo, tubero, butono, monteto, monto, nazo

ni

adjektivo(ĉi) tiu, (ĉi) tio

nimi

substantivonomo, vorto

noka

substantivopiedo, kruro, moviĝa organo; malsupro, malsupra parto

o

partikulohe! (vokativo aŭ imperativo)

olin

verboami, simpatii kun, respekti, montri sian korinklinon al

ona

substantivoli, ŝi, (ri,) ĝi, ili

open

verbokomenci; malfermi; ŝalti

pakala

adjektivofuŝita, rompita, damaĝita, difektita

pali

verbofari, agi por atingi aŭ plenumi ion, prilabori; konstrui, fari, prepari

palisa

substantivoio longa kaj rigida; branĉo, stango, bastono

pan

substantivogreno, cerealo; aveno, hordeo, maizo, rizo, tritiko; pano, pastaĵo

pana

verbodoni, sendi, eligi, ellasi, provizi, meti

pi

partikulode

pilin

substantivokoro (fizika aŭ emocia)

adjektivosentanta (emocion, rektan sperton)

pimeja

adjektivonigra, malhela, malluma

pini

adjektivoantaŭa, finfarita, finita, finiĝinta, pasinta

pipi

substantivoinsekto, formiko, araneo, eta senvertebrulo

poka

substantivokokso, flanko; apud, proksime de, proksimaĵo

poki

substantivoujo, sako, bovlo, skatolo, taso, ŝranko, tirkesto

pona

adjektivobona, pozitiva, utila; amika, paca; simpla

pu

adjektivointeraganta kun la oficiala libro de Tokipono

sama

adjektivosama, simila; unu la alia; gefrata, kamarada, kunula ^[5]

prepoziciokiel, simile al

seli

substantivofajro; varmiga elemento de kuirilo, kemia reago, fonto de varmo

selo

substantivoekstera formo, ekstera tavolo; ŝelo (de arbo, frukto, molusko), karapaco, haŭto; limo

seme

partikulokio? kiu?

sewi

substantivospaco super io, plej alta parto de io, io pli alta

adjektivomiriga, dia, sankta, supernatura

sijelo

substantivokorpo (de homo aŭ besto), fizika stato, torso

sike

substantivoio ronda aŭ cirkla; pilko, cirklo, ciklo, globo, sfero, rado

adjektivode unu jaro

sin aŭ namako ^[1]

adjektivonova, freŝa; plia, aldona, kroma

sina

substantivovi

sinpin

substantivovizaĝo, antaŭo, muro

sitelen

substantivobildo, figuro, simbolo, markaĵo, skribaĵo

sona

verboscii, koni, esti lerta pri, esti saĝa pri, havi informojn pri

antaŭverboscipovi

soweli

substantivobesto, surtera mamulo

suli

adjektivogranda, peza, longa, alta; grava; plenkreska

suno

substantivosuno; lumo, heleco, ardeco, brilo; lumfonto

supa

substantivohorizontala surfaco, io sur kio oni metas ion alian

suwi

adjektivodolĉa, bonodora; ĉarma, senkulpa, aminda

tan

prepoziciofare de, el, pro

taso

partikulosed, tamen

adjektivonur

tawa

prepozicioal, iranta al, en la direkto al; por, al; laŭ la vidpunkto de

adjektivomoviĝanta

telo

substantivoakvo, likvo, fluaĵo, malseka substanco; trinkaĵo

tenpo

substantivotempo, daŭro, momento, okazo, fojo, periodo, situacio

toki

verbokomuniki, diri, paroli, uzi lingvon, pensi

tomo

substantivoendoma spaco; konstruaĵo, hejmo, domo, ĉambro

tu

nombrodu

unpa

verboseksumi, amori

uta

substantivobuŝo, lipoj, buŝa kavo, makzeloj

utala

verbobatali, defii, konkuri kontraŭ, lukti kontraŭ

walo

adjektivoblanka, blankeca; helkolora, pala

wan

adjektivounika, unueca

nombrounu

waso

substantivobirdo, fluganta vivaĵo, besto kun flugiloj

wawa

adjektivoforta, potenca; memfida, nedubanta; energia, intensa

weka

adjektivoneĉeestanta, fora, ignorata

wile

antaŭverbodevi, bezoni, devus …i, voli, deziri

---

1. ku: Por malpliigi la vortostokon por lernantoj, la originala angla versio de ĉi tiu libro prezentis kelkajn vortojn kiel unuiĝintajn sinonimojn: a kaj kin, sin kaj namako, lukin kaj oko. En efektiva uzado en la tokipona komunumo, kaj antaŭ kaj post la unua eldono de la libro, oni uzas ĉi tiujn vortojn kun malsamaj signifoj. Vidu iliajn difinojn en la aldonaĵo (nimi ku suli pi pu ala) sur paĝo 148.
2. Noto de la tradukinto: La originala angla eldono havas ĉe akesi la signifon “neĉarma besto”, sed laŭ la notoj de Sonja Lang en Toki Pona Dictionary tiu signifo estas eksdata.
3. Noto de la tradukinto: Ankaŭ
   alasa
   estas uzata ĉi-sence. Ĉe la enketoj de Toki Pona Dictionary,
   lukin
   kaj
   alasa
   estis same ofte uzataj por esprimi “provi”.
   Vidu ankaŭ la piednoton sur paĝo 54.
4. Noto de la tradukinto: La signifo de
   mute
   kiel nombro mankas en la originala angla versio de la vortaro, kvankam ĝi ja aperas en leciono 12. (Vidu ĉe paĝo 52.) Ĉi tie ĝi estas aldonita por kompleteco.
5. Noto de la tradukinto: jan sama (laŭvorte “simila persono”) estas ofta esprimo por “frato, fratino, kamarado, egalulo, kunulo”. Tial la difino enhavas la tradukojn “gefrata, kamarada, kunula”.
   La gefratoj de birdo estus waso sama, kaj se vi havus grupon da kamaradoj, eblus nomi ilin kulupu sama mi. Notu, ke por esprimi “fratina domo” (t.e. “domo de fratino”) oni ne uzus tomo sama sed tomo pi jan sama.